ಷೋಡಶಃ ಪರಿಚ್ಛೇದಃ

ಮಾಹೇಶ್ವರ ಸ್ಥಲಾಂತರ್ಗತ ನವವಿಧಲಿಂಗಸ್ಥಲಪ್ರಸಂಗಃ

ಅಥ ಮಾಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲಮ್

|| ಅಗಸ್ತ್ಯ ಉವಾಚ ||

!ಸ್ಥಲಾನಾಂ ನವಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಮ್

ಭಕ್ತಸ್ಥಲ ಸಮಾಶ್ರಯಮ್|

ಮಾಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲೇ ಸಿದ್ಧಮ್

ಸ್ಥಲಭೇದಂ ವದಸ್ವ ಮೇ|| 16-1

|| ಶ್ರೀ ರೇಣುಕ ಉವಾಚ ||

#ಮಾಹೇಶ್ವರಸ್ಥಲೇ ಸಂತಿ

ಸ್ಥಲಾನಿ ನವ ತಾಪಸ |

ಕ್ರಿಯಾಗಮಸ್ಥಲಂ ಪೂರ್ವಮ್

ತತೋ ಭಾವಾಗಮ ಸ್ಥಲಮ್ || 16-2

!ಜ್ಞಾನಾಗಮಸ್ಥಲಂ ಚಾಥ

ಸಕಾಯಸ್ಥಲಮೀರಿತಮ್ |

ತತೋಕಾಯಸ್ಥಲಂ ಪ್ರೋಕ್ತಮ್

ಪರಕಾಯ ಸ್ಥಲಂ ತತಃ || 16-3

#ಧರ್ಮಾಚಾರಸ್ಥಲಂ ಚಾಥ

ಭಾವಾಚಾರಸ್ಥಲಂ ತತಃ |

ಜ್ಞಾನಾಚಾರಸ್ಥಲಂ ಚೇತಿ

ಕ್ರಮಾದೇಷಾಂ ಭಿದೋಚ್ಯತೇ || 16-4

---------------------

ಅಥ ಕ್ರಿಯಾಗಮ ಸ್ಥಲಮ್

!ಶಿವೋ ಹಿ ಪರಮಃ ಸಾಕ್ಷಾತ್

ಪೂಜಾ ತಸ್ಯ ಕ್ರಿಯೋಚ್ಯತೇ |

ತತ್ಪರಾ ಆಗಮಾ ಯಸ್ಮಾತ್

ತದುಕ್ತೋಯಂ ಕ್ರಿಯಾಗಮಃ || 16-5

#ಪ್ರಕಾಶತೇ ಯಥಾ ನಾಗ್ನಿಃ

ಅರಣ್ಯಾಂ ಮಥನಂ ವಿನಾ |

ಕ್ರಿಯಾಂ ವಿನಾ ತಥಾಂತಸ್ಥೋ

ನ ಪ್ರಕಾಶೋ ಭವೇಚ್ಛಿವಃ || 16-6

ನ ಯಥಾ ವಿಧಿಲೋಪಃ ಸ್ಯಾತ್

ಯಥಾ ದೇವಃ ಪ್ರಸೀದತಿ |

ಯಥಾಗಮಃ ಪ್ರಮಾಣಂ ಸ್ಯಾತ್

ತಥಾ ಕರ್ಮ ಸಮಾಚರೇತ್ || 16-7

#ವಿಧಿಃ ಶಿವನಿಯೋಗೋಯಮ್

ತಸ್ಮಾದ್ ವಿಹಿತಕರ್ಮಣಿ |

ಶಿವಾರಾಧನಬುದ್ಧ್ಯೈವ

ನಿರತಃ ಸ್ಯಾದ್ ವಿಚಕ್ಷಣಃ || 16-8

ಗುರೋರಾದೇಶಮಾಸಾದ್ಯ

ಪೂಜಯೇತ್ ಪರಮೇಶ್ವರಮ್ |

ಪೂಜಿತೇ ಪರಮೇಶಾನೇ

ಪೂಜಿತಾಃ ಸರ್ವದೇವತಾಃ || 16-9(2 sal)

#ಸದಾ ಶಿವಾರ್ಚನೋಪಾಯ-

ಸಾಮಗ್ರೀವ್ಯಗ್ರಮಾನಸಃ |

ಶಿವಯೋಗರತೋ ಯೋಗೀ

ಮುಚ್ಯತೇ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ || 16-10

ಅಂಧಪಂಗುವದನ್ಯೋನ್ಯ-

ಸಾಪೇಕ್ಷೇ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಣೀ |

ಫಲೋತ್ಪತ್ತೌ ವಿರಕ್ತಸ್ತು

ತಸ್ಮಾತ್ ತದ್ದ್ವಯಮಾಚರೇತ್ 16-11

#ಜ್ಞಾನೇ ಸಿದ್ಧೇಪಿ ವಿದುಷಾಮ್

ಕರ್ಮಾಪಿ ವಿನಿಯುಜ್ಯತೇ |

ಫಲಾಭಿಸಂಧಿ ರಹಿತಮ್

ತಸ್ಮಾತ್ ಕರ್ಮ ನ ಸಂತ್ಯಜೇತ್ || 16-12

!ಆಚಾರ ಏವ ಸರ್ವೆಷಾಮ್

ಅಲಂಕಾರಾಯ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ |

ಆಚಾರಹೀನಃ ಪುರುಷೋ

ಲೋಕೇ ಭವತಿ ನಿಂದಿತಃ || 16-13

#ಜ್ಞಾನೇನಾಚಾರ ಯುಕ್ತೇನ

ಪ್ರಸೀದತಿ ಮಹೇಶ್ವರಃ |

ತಸ್ಮಾದಾಚಾರವಾನ್ ಜ್ಞಾನೀ

ಭವೇದಾದೇಹಪಾತನಮ್ || 16-14

ಇತಿ ಕ್ರಿಯಾಗಮಸ್ಥಲಂ

---------------------

ಅಥ ಭಾವಾಗಮಸ್ಥಲಮ್

ಭಾವಚಿಹ್ನಾನಿ ವಿದುಷೋ

ಯಾನಿ ಸಂತಿ ವಿರಾಗಿಣಃ |

ತಾನಿ ಭಾವಾಗಮತ್ವೇನ

ವರ್ತಂತೇ ಸರ್ವದೇಹಿನಾಮ್ || 16-15

#ಶಿವೋಹಮಿತಿ ಭಾವೋಪಿ

ಶಿವತಾಪತ್ತಿಕಾರಣಮ್ |

ನ ಜ್ಞಾನಮಾತ್ರಂ ನಾಚಾರೋ

ಭಾವಯುಕ್ತಃ ಶಿವೋ ಭವೇತ್|| 16-16

ಜ್ಞಾನಂ ವಸ್ತುಪರಿಚ್ಛೇದೋ

ಧ್ಯಾನಂ ತದ್ಭಾವಕಾರಣಮ್ |

ತಸ್ಮಾದ್ ಜ್ಞಾತೇ ಮಹಾದೇವೇ

ಧ್ಯಾನಯುಕ್ತೋ ಭವೇತ್ ಸುಧೀಃ ||16-17

#ಅಂತರ್ಬಹಿಶ್ಚ ಸರ್ವತ್ರ

ಪರಿಪೂರ್ಣಂ ಮಹೇಶ್ವರಮ್ |

ಭಾವಯೇತ್ ಪರಮಾನಂದ-

ಲಬ್ಧಯೇ ಪಂಡಿತೋತ್ತಮಃ || 16-18

ಅರ್ಥಹೀನಾ ಯಥಾ ವಾಣೀ

ಪತಿಹೀನಾ ಯಥಾ ಸತೀ |

ಶ್ರುತಿಹೀನಾ ಯಥಾ ಬುದ್ಧಿಃ

ಭಾವಹೀನಾ ತಥಾ ಕ್ರಿಯಾ || 16-19

#ಚಕ್ಷುರ್ಹಿನೋ ಯಥಾ ರೂಪಮ್

ನ ಕಿಂಚಿದ್ವೀಕ್ಷಿತುಂ ಕ್ಷಮಃ |

ಭಾವಹೀನಸ್ತಥಾ ಯೋಗೀ

ನ ಶಿವಂ ದ್ರಷ್ಟುಮೀಶ್ವರಃ || 16-20

ಭಾವಶುದ್ಧೇನ ಮನಸಾ

ಪೂಜಯೇತ್ ಪರಮೇಷ್ಠಿನಮ್ |

ಭಾವಹೀನಾಂ ನ ಗೃಹ್ಣಾತಿ

ಪೂಜಾಂ ಸುಮಹತೀಮಪಿ || 16-21

ನೈರಂತರ್ಯೆಣ ಸಂಪನ್ನೇ

ಭಾವೇ ಧ್ಯಾತುಂ ಶಿವಂ ಪ್ರತಿ |

ತದ್ ಭಾವೋ ಜಾಯತೇ ಯದ್ವತ್

ಕ್ರಿಮೇಃ ಕೀಟಸ್ಯ ಚಿಂತನಾತ್ || 16-22

ನಿಷ್ಕಲಂಕಂ ನಿರಾಕಾರಮ್

ಪರಬ್ರಹ್ಮ ಶಿವಾಭಿಧಮ್ |

ನಿರ್ಧ್ಯಾತುಮಸಮರ್ಥೊಪಿ

ತದ್ವಿಭೂತಿಂ ವಿಭಾವಯೇತ್ || 16-23

ಇತಿ ಭಾವಾಗಮಸ್ಥಲಂ

---------------------

ಅಥ ಜ್ಞಾನಾಗಮಸ್ಥಲಮ್

ಪರಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಚಿಹ್ನಾನಿ

ಯಾನಿ ಸಂತಿ ಶರೀರಿಣಾಮ್ |

ತಾನಿ ಜ್ಞಾನಾಗಮತ್ವೇನ

ಪ್ರವರ್ತಂತೇ ವಿಮುಕ್ತಯೇ || 16-24

ಭಾವೇನ ಕಿಂ ಫಲಂ ಪುಂಸಾಮ್

ಕರ್ಮಣಾ ವಾ ಕಿಮಿಷ್ಯತೇ |

ಭಾವಕರ್ಮಸಮಾಯುಕ್ತಮ್

ಜ್ಞಾನಮೇವ ವಿಮುಕ್ತಿದಮ್ || 16-25

ಕೇವಲಂ ಕರ್ಮಮಾತ್ರೇಣ

ಜನ್ಮಕೋಟಿಶತೈರಪಿ |

ನಾತ್ಮನಾಂ ಜಾಯತೇ ಮುಕ್ತಿಃ

ಜ್ಞಾನಂ ಮುಕ್ತೇರ್ಹಿ ಕಾರಣಮ್ || 16-26

ಜ್ಞಾನಹೀನಂ ಸದಾ ಕರ್ಮ

ಪುಂಸಾಂ ಸಂಸಾರಕಾರಣಮ್ |

ತದೇವ ಜ್ಞಾನಯೋಗೇನ

ಸಂಸಾರವಿನಿವರ್ತಕಮ್ || 16-27

ಫಲಂ ಕ್ರಿಯಾವತಾಂ ಪುಂಸಾಮ್

ಸ್ವರ್ಗಾದ್ಯಂ ನಶ್ವರಂ ಯತಃ |

ತಸ್ಮಾತ್ ಸ್ಥಾಯಿಫಲಪ್ರಾಪ್ತ್ಯೈ

ಜ್ಞಾನಮೇವ ಸಮಭ್ಯಸೇತ್ || 16-28

ಶಾಸ್ತ್ರಾಭ್ಯಾಸಾದಿಯತ್ನೇನ

ಸದ್ಗುರೋರುಪದೇಶತಃ |

ಜ್ಞಾನಮೇವ ಸಮಭ್ಯಸ್ಯೇತ್

ಕಿಮನ್ಯೇನ ಪ್ರಯೋಜನಮ್ || 16-29

ಜ್ಞಾನಂ ಪರಶಿವಾದ್ವೈತ-

ಪರಿಪಾಕವಿನಿಶ್ಚಯಃ |

ಯೇನ ಸಂಸಾರಸಂಬಂಧ-

ವಿನಿವೃತ್ತಿರ್ಭವೇತ್ ಸತಾಮ್ || 16-30

ಶಿವಾತ್ಮಕಮಿದಂ ಸರ್ವಮ್

ಶಿವಾದನ್ಯನ್ನ ವಿದ್ಯತೇ |

ಶಿವೋಹಮಿತಿ ಯಾ ಬುದ್ಧಿಃ

ತದೇವ ಜ್ಞಾನಮುತ್ತಮಮ್ || 16-31

ಅಂಧೋ ಯಥಾ ಪುರಸ್ಥಾನಿ

ವಸ್ತೂನಿ ಚ ನ ಪಶ್ಯತಿ |

ಜ್ಞಾನಹೀನಸ್ತಥಾ ದೇಹೀ

ನಾತ್ಮಸ್ಥಂ ವೀಕ್ಷತೇ ಶಿವಮ್ || 16-32

ಶಿವಸ್ಯ ದರ್ಶನಾತ್ ಪುಂಸಾಮ್

ಜನ್ಮರೋಗನಿವರ್ತನಮ್ |

ಶಿವದರ್ಶನಮಪ್ಯಾಹುಃ

ಸುಲಭಂ ಜ್ಞಾನಚಕ್ಷುಷಾಮ್ || 16-33

ದೀಪಂ ವಿನಾ ಯಥಾ ಗೇಹೇ

ನಾಂಧಕಾರೋ ನಿವರ್ತತೇ

ಜ್ಞಾನಂ ವಿನಾ ತಥಾ ಚಿತ್ತೇ

ಮೋಹೋಪಿ ನ ನಿವರ್ತತೇ || 16-34

ಇತಿ ಜ್ಞಾನಾಗಮಸ್ಥಲಂ

--------------------

ಅಥ ಸಕಾಯಸ್ಥಲಮ್

ಪರಸ್ಯ ಯಾ ತನುರ್ಜ್ಞೆಯಾ-

ದೇಹ ಕರ್ಮಾಭಿಮಾನಿನಃ |

ತಯಾ ಸಕಾಯೋ ಲೋಕೋಯಂ

ತದಾತ್ಮತ್ವನಿರೂಪಣಾತ್ || 16-35

ಕಾಯಂ ವಿನಾ ಸಮಸ್ತಾನಾಮ್

ನ ಕ್ರಿಯಾ ನ ಚ ಭಾವನಾ |

ನ ಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ತತೋ ಯೋಗೀ

ಕಾಯವಾನೇವ ಸಂಚರೇತ್ || 16-36

ಶಿವೈಕಜ್ಞಾನಯುಕ್ತಸ್ಯ

ಯೋಗಿನೋಪಿ ಮಹಾತ್ಮನಃ |

ಕಾಯಯೋಗೇನ ಸಿದ್ಧ್ಯಂತಿ

ಭೋಗಮೋಕ್ಷಾದಯಃ ಸದಾ || 16-37

ಕಾಷ್ಠಂ ವಿನಾ ಯಥಾ ವಹ್ನಿಃ

ಜಾಯತೇ ನ ಪ್ರಕಾಶವಾನ್ |

ಮೂರ್ತಿಂ ವಿನಾ ತಥಾ ಯೋಗೀ

ನಾತ್ಮತತ್ತ್ವಪ್ರಕಾಶವಾನ್ ||16-38

ಮೂರ್ತ್ಯಾತ್ಮನೈವ ದೇವಸ್ಯ

ಯಥಾ ಪೂಜ್ಯತ್ವಕಲ್ಪನಾ |

ತಥಾ ದೇಹಾತ್ಮನೈವಾಸ್ಯ

ಪೂಜ್ಯತ್ವಂ ಪರಯೋಗಿನಃ || 16-39

ನಿಷ್ಕಲೋ ಹಿ ಮಹಾದೇವಃ

ಪರಿಪೂರ್ಣಃ ಸದಾಶಿವಃ |

ಜಗತ್ಸೃಷ್ಟ್ಯಾದಿಸಂಸಿದ್ಧ್ಯೈ

ಮೂರ್ತಿಮಾನೇವ ಭಾಸತೇ || 16-40

ಬ್ರಹ್ಮಾದ್ಯಾ ದೇವತಾಃ ಸರ್ವಾಃ

ಮುನಯೋಪಿ ಮುಮುಕ್ಷವಃ |

ಕಾಯವಂತೋ ಹಿ ಕುರ್ವಂತಿ

ತಪಃ ಸರ್ವಾರ್ಥಸಾಧಕಮ್ || 16-41

ತಪೋ ಹಿ ಮೂಲಂ ಸರ್ವಾಸಾಮ್

ಸಿದ್ಧೀನಾಂ ಯಜ್ಜಗತ್ತ್ರಯೇ |

ತಪಸ್ತತ್ಕಾಯಮೂಲಂ ಹಿ

ತಸ್ಮಾತ್ ಕಾಯಂ ನ ಸಂತ್ಯಜೇತ್ || 16-42

ಇತಿ ಸಕಾಯಸ್ಥಲಂ

---------------------

ಅಥ ಅಕಾಯಸ್ಥಲಮ್

ಪರಸ್ಯ ದೇಹಯೋಗೇಪಿ

ನ ದೇಹಾಶ್ರಯವಿಕ್ರಿಯಾ |

ಶಿವಸ್ಯೇವ ಯತಸ್ತಸ್ಮಾತ್

ಅಕಾಯೋಯಂ ಪ್ರಕೀರ್ತಿತಃ || 16-44

ಪರಲಿಂಗೇ ವಿಲೀನಸ್ಯ

ಪರಮಾನಂದಚಿನ್ಮಯೇ |

ಕುತೋ ದೇಹೇನ ಸಂಬಂಧೋ

ದೇಹಿವದ್ಭಾಸನಂ ಭ್ರಮಃ || 16-45

ದೇಹಾಭಿಮಾನಹೀನಸ್ಯ

ಶಿವಭಾವೇ ಸ್ಥಿತಾತ್ಮನಃ |

ಜಗದೇತಚ್ಛರೀರಂ ಸ್ಯಾತ್

ದೇಹೇನೈಕೇನ ಕಾ ವ್ಯಥಾ || 16-46

ಶಿವಜ್ಞಾನೈಕನಿಷ್ಠಸ್ಯ

ನಾಹಂಕಾರಭವಭ್ರಮಃ |

ನ ಚೇಂದ್ರಿಯಭವಂ ದುಃಖಮ್

ತ್ಯಕ್ತದೇಹಾಭಿಮಾನಿನಃ || 16-47

ನ ಮನುಷ್ಯೋ ನ ದೇವೋಹಮ್

ನ ಯಕ್ಷೊ ನೈವ ರಾಕ್ಷಸಃ |

ಶಿವೋಹಮಿತಿ ಯೋ ಬುದ್ಧ್ಯಾತ್

ತಸ್ಯ ಕಿಂ ದೇಹಕರ್ಮಣಾ || 16-48

ಇತಿ ಅಕಾಯಸ್ಥಲಂ

---------------------

ಅಥ ಪರಕಾಯಸ್ಥಲಮ್

ವಶೀಕೃತತ್ವಾತ್ ಪ್ರಕೃತೇಃ

ಮಾಯಾಮಾರ್ಗಾತಿವರ್ತನಾತ್ |

ಪರಕಾಯೋಯಮಾಖ್ಯಾತಃ

ಸತ್ಯಜ್ಞಾನ ಸುಖಾತ್ಮಕಃ || 16-49

ಪರಬ್ರಹ್ಮವಪುರ್ಯಸ್ಯ

ಪ್ರಬೋಧಾನಂದಭಾಸುರಮ್ |

ಪ್ರಾಕೃತೇನ ಶರೀರೇಣ

ಕಿಮೇತೇನಾಸ್ಯ ಜಾಯತೇ || 16-50

ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಾಗ್ನಿ ಸಂದಗ್ಧ|

ಜನ್ಮಬೀಜ ಕಲೇವರಃ |

ಶಿವತತ್ತ್ವ್ವಾವ ಲಂಬೀಯಃ|

ಪರಕಾಯಃ ಸ ಉಚ್ಯತೇ ||16-51||